 | |
| Brug aan de rechterkant van de ring. |
Het ingedikte sap dat in het najaar uittreed aan de bovenzijde van de ring (plastisch ´kaboutersnot´ genoemd) is wat anders dan een poging om een ring te vormen. Het sap druipt wel over de ring heen maar het zijn uitlopers van de bovenzijde van de ring die uiteindelijk de brug proberen te vormen.
Als je begint met ringen doe je er goed aan om na een stuk of 10 geringde stammen terug te lopen naar de eerste ring. De verkleuring van de stam (binnen een 10-tal minuten al) geeft aan of de ring goed aangebracht is. Enige verkleuring (geel) is geen probleem maar wordt de ring grotendeels bruin dan is de ring niet voldoende schoon (te veel cambium over) en loop je een grote kans op het vormen van een brug (1 op de 5 stammen of meer!). Schraap de ring dan nogmaals schoon en droog en controleer na bv. een half uur nog een keer. Loop aan het einde van je werk altijd even terug naar het begin, je ziet dan ook vaak stammen die je overgeslagen hebt.
Fouten maken is geen probleem, er niet van leren wel. Al doende leert men (of niet).
Meestal groeit de brug van boven naar beneden en vaker bij stammen die in de zomer of najaar geringd zijn. Dit komt doordat er energie in de stam opgeslagen is in de zgn. “stralen”, radiale structuren tussen de houtvaten. Die energie wordt gebruikt om nieuwe bast naar beneden toe te laten groeien over de ring heen als het sap niet op de normale manier naar de wortel kan stromen om daar als zetmeel opgeslagen te worden tot het volgend voorjaar.
Dat “over”groeien is letterlijk want de boom “hersteld” zich niet van de schade maar vormt er wondweefsel overheen die niet aan het hout gehecht is zoals normale schors via het cambium. De brug is in feite een uitloper van de schors die autonoom de ring oversteekt. Bovendien is de brug aanzienlijk dikker dan de oorspronkelijke schors, wel 5-10 keer dikker. Waar de schors normaliter een paar millimeter dik is, kan een brug al snel een centimeter of meer dik zijn (en 1 of meerdere centimeters breed) en ligt als een ader over de ring heen. Verder is het materiaal van de brug extra taai, net zoals wondweefsel bij dieren ook vaak dikker is dan de omringende huid.
De oorzaak van bruggen over een ring heen zit meestal in de zorg die besteed is aan het aanbrengen van de ring en de tijd waarin geringd is (meer energie in de wortel of de stam afhankelijk van het jaargetijde). Als de ring niet grondig schoongemaakt wordt tot op het hout (vooral tijdens voorjaar en zomer), dan is de kans op het vormen van een ring hoog. Een dunne reep cambium (de natte laag tussen hout en schors) van slechts een millimeter (!) is voldoende om nieuwe bast te laten groeien.
De Droogte van de ring (Cambium grondig verwijderen) is belangrijker dan de Hoogte van de ring!
Als alleen met de spade de schors weg geschraapt wordt over een afstand van 5 cm en het hout is niet volledig droog dan is de kans op een brug groot. Extra schrapen met ander gereedschap is een oplossing. Een alternatief is om de ring hoger te maken tot 10-15 cm zoals de meeste literatuur aangeeft.
Het is dus een keuze tussen wat langzamer en grondig werken of een hogere ring (iets meer werk) waarbij die laatste evengoed schoon en droog moet zijn.
Werk je alleen met de spade, dan is het beter om – net zoals bij een handschraper – overlappend te werken. Bij elke slag naar beneden schrapen we een paar centimeter of meer bast weg waarbij we tegelijkertijd het gebied van de vorige slag nogmaals afschrapen. Bij dunnere bast (stammen tot 10 cm) kunnen we met de spade schrapen (van boven naar beneden en terug zonder het contact met de stam te doorbreken) en bij dikkere bast kan met een slag met de spade gewerkt worden (van boven naar beneden) maar ook weer met overlapping met de vorige slag.
Bruggen weghalen
Het weghalen van een brug vergt wat aandacht. Je kan het doen met een bijl of een hiep maar dat is weer extra gereedschap dat we moeten meezeulen. Bovendien zijn vaak meerdere slagen nodig om de brug er uit te hakken en bij een dunnere stam ben je er zo helemaal doorheen wat niet de bedoeling is. Ook met de spade lukt het verwijderen van de brug maar met moeite als we in de richting van de stam (vertikaal) de brug proberen weg te steken. Dit komt omdat het materiaal van de brug veel taaier is dan de normale bast.
Met de snoeizaag – die we meestal toch al bij ons hebben – kunnen we de ring meestal met twee sneden los zagen. Zaag haaks op de stam of nog beter onder een hoek van 45 graden op de brug. Door onder een hoek te zagen hou je een wigvormig stuk over dat nauwelijks aan de onderliggende stam vast zit en met een goed gemikte klap (of twee) haaks op de ring met de spade schiet de losse brug er dan uit.
Na het verwijderen van de brug zal de boom in het voorjaar nog een keer uitlopen en daarmee de resterende energie in de wortel opgebruiken. De uitlopers onder de ring zullen nog een nabehandeling vergen, net zoals bij het normale ringen.
