De uitputting-strategie (Hoog afzetten)

Naast het ringen van bomen is er nog een milieuvriendelijke methode om bomen en struiken selectief te verwijderen. Deze wordt doorgaans de “uitputting” strategie genoemd. Hierbij wordt de plant niet gerooid maar proberen we om de energie in de wortel uit te putten zodat hij daardoor dood gaat.

Heel belangrijk hierbij is de timing van de verschillende stappen van de behandeling. Het is zaak om de plant aan te pakken op het moment dat de energievoorraad in de wortel het laagst is. Dat is het geval in de zomer nadat er in het voorjaar veel energie verbruikt is om bladeren te vormen en takken te laten groeien maar voordat de plant weer energie begint op te slaan in de wortel. De optimale periode is bij de Am. vogelkers tussen begin juni en eind juli, een relatief korte periode.

De behandeling bestaat uit twee stappen:

1. In deze periode worden de struiken en bomen “afgezet”, de technische term voor het afzagen, en wel op borsthoogte (standaard +/- 130 cm). Dit in tegenstelling tot laag afzetten dicht boven de grond.
2. Zes weken na het afzetten wordt de uitlopers op de stammen afgeslagen. Deze handeling wordt desgewenst nog één of meerdere keren herhaald om de 6 weken of langer als de uitlopers zich langzamer vormen. In het voorjaar er op kunnen vanaf begin mei (+/- 4-6 weken na het uitlopen van de struiken de uitlopers nogmaals afgeslagen worden.

Deze manier van werken is arbeidsintensief, maar dat is voor vrijwilligers geen probleem. Het kan uitgevoerd worden met handgereedschap (snoeizaag, beugelzaag, hiep, kapmes, etc.) en is niet extreem zwaar.

Een nadeel van deze methode is dat de bosbodem rommelig is en de toegankelijkheid voor de nazorg kan belemmeren. Door de takken op open plekken op ene hoop de gooien kan dit probleem deels voorkomen worden. De takken rotten doorgaans binnen een paar jaar grotendeels weg.

 

Aandachtspunten:

• De struik wordt niet alleen op borsthoogte afgezet, maar ook alle zijtakken daaronder moeten worden verwijderd. Bij kleine struiken kan dat inhouden dat er maar 1 of 2 lange staken overblijven of dat de struik lager afgezet wordt.
• Bij struiken die uit te spitten zijn wordt te top er uit gezaagd of gebroken zodat ze herkenbaar zijn om later uitgespit te worden. Kleine struiken herhaald afslaan is te bewerkelijk en ze kunnen tijdens de eerste ronde(n) afslaan overgeslagen worden.
• De uitlopers vormen zich bij herhaald afslaan meestal steeds lager aan de stam en de uitlopers helemaal onderaan kunnen ook met een spade afgeslagen worden waardoor je minder behoeft te bukken. De dode staken kunnen na een jaar of 2 afgezaagd worden als dat op de betreffende locatie optisch beter lijkt.
• Kleinere struiken kunnen voor begin juni uitgespit worden of alleen de top er uit gehaald worden (o.a. voor de herkenbaarheid zonder blad) zodat ze later uitgespit kunnen worden, een werkje dat je beter kunt uitvoeren bij temperaturen onder de 20 graden.
• Let op dat je de takken van de afgezette bomen en struiken niet bovenop kleine struiken en zaailingen gooit want die zijn later lastiger te verwijderen.
• Tijdens de nabehandeling en controle na 1 en 2 jaar kunnen ook zaailingen met de hand uitgetrokken worden. Door het afzetten van de struiken komt er veel meer licht op de bosbodem en zullen zaden (de “zaadbank”) veel sterker gaan uitlopen (afhankelijk van schaduwbomen en begroeiing van de bosbodem).

Zie ook het artikel over de optimale combinatie van behandelmethoden.

Vanwege de tijdkritische aspecten is het belangrijk om voor elk perceel dat op deze wijze behandeld is een registratie bij te houden van de uitgevoerde handelingen (locatie, datum en uitvoering) en de geplande follow-up. Als er geen consequente nabehandeling is, dan lopen de struiken gewoon uit en kan je overnieuw beginnen (de enige winst is dat er 2 jaar of langer geen nieuwe bessen in de bodem komen).

Professionele bosbeheerders hebben jarenlang argwanend gekeken naar deze aanpak en het is voor hun vaste medewerkers dan ook geen werkwijze waar ze tijd voor hebben c.q. ze zijn er te duur voor. Maar voor vrijwilligers die autonoom werken en zelf de voortgang goed bijhouden en consequent werken is het een prima aanpak.