Ringen: goed schoon, niet te diep of te hoog op de stam

In het stuk bos waar ik al jaren de vogelkers bestrijd is een hulp-kracht opgedoken. Volgens getuigen een jonge knaap. Altijd fijn als er iemand mee wil helpen maar wat minder als dat gaat zonder overleg of instructie. De kans op fouten is dan groot ondanks de goede bedoelingen.

De nieuweling is aan het werk gegaan met scherp slag-gereedschap (bijl, hiep, kapmes, trekmes?) en zo te zien zelfs met een haakse slijper. Zoals elders aangegeven is een gewone spade, ongeslepen, meer dan genoeg om door de zachte schors van de vogelkers te komen. Alleen voor de Am. eik (taaiere en dikkere bast) is echt scherp gereedschap nodig (trekmes of schelschop).


De ring niet goed schoon

Zie ook elders de kreet "De Hoogte van de ring is minder belangrijk dan de Droogte van de ring". Met droog wordt bedoeld dat het cambium (de natte tussenlaag) goed wordt weg geschraapt. Doe je dat laatste niet, dan zie je in de ring dikke lagen bruin opgedroogd cambium wat het voor de boom makkelijk maakt om over de ring heen te groeien.

Het cambium is de natte laag van waaruit zowel de bast naar buiten aangroeit en het hout (in ringen) aan de binnenzijde wordt gevormd. Snij je op sommige plaatsen een deel van de bast weg maar maak je het onderliggende hout niet schoon en droog dan is de kans groot dat de boom de ring gaat overbruggen. Bij de vogelkers gebeurd dit meestal van boven de ring naar beneden. Een niet goed schoongemaakte ring bij een vogelkers kan in een groeiseizoen overgroeien en het resultaat is dat de boom weer 100% vitaal is.

Wat bruine vlekken of strepen in de ring zijn niet zo erg maar als die van bovenin de ring tot onderaan doorlopen dan is het fout. Je kan dit vaak al waarnemen als je 10-15 minuten of later na het schoonmaken van de ring langs loopt.

Zie ook Een brug te ver.


Te diep ringen

 De essentie van ringen is dat je het transport van energie naar de wortel via de zogenaamde bastvaten (in de schors) onderbreekt maar dat je water en voedingsstoffen uit de wortel wel naar boven laat komen via de houtvaten (in het levende hout). Wanneer je echter bij het ringen ook flink in het deel met de houtvaten hakt dan onderbreek je de stroom naar boven en heb je effectief de boom afgezet op de hoogte van de ring.

De houtvaten zitten in het spinthout, het buitenste nieuwe en zachte hout, ook wel saphout genoemd. Het kernhout zit binnen in de boom en is massief, het geeft de boom zijn kracht (skelet). De houtvaten komen in het jongste deel van het spinthout aan de buitenzijde meer voor van richting kern. Ze verdrogen geleidelijk (verdroging gom) terwijl het spinthout overgaat in kernhout naarmate de boom ouder wordt.


Een haakse slijper lijkt een mooi stuk gereedschap om mee te ringen maar snijd ook snel aardig diep. Dat gereedschap bleek op twee manieren gebruikt te zijn. Eerst om traditioneel te ringen (bast weghalen) en daarnaast om 3 smalle ringen boven elkaar vrij laag op de stam aan te brengen. Bij beide manieren zijn de houtvaten onderbroken waardoor het transport naar boven ongetwijfeld geheel of gedeeltelijk onderbroken is.

Maar is zo'n haakse slijper (op een accu) nou sneller en makkelijker? Als we ringen met de spade dan neemt dat voor een boom van 5 tot 10 cm doorsnede rond de 30 seconden in beslag met de spade (meer naar mate de omvang en de dikte van de schors). Ik zie dat met de haakse slijper nog niet sneller gaan.

Een alternatief voor de haakse slijper kan zijn om in plaats van een slijpschijf een staalborstel (schijf) te monteren en daarmee de bast en het cambium weg te borstelen. Dat zou in principe redelijk snel kunnen gaan. Maar je loopt wel met een niet al te licht accu gereedschap in je handen en zowel de accu als je handen geven uiteindelijk op. Met een spade kan je rustig een uur of langer werken terwijl je ook zaailingen en kleinere struiken uit kan spitten. Handgereedschap is niet altijd inferieur aan sterk-maar-beperkt elektrisch gereedschap.


Te hoog ringen

Door te ringen op 120-140 cm (borst- tot schouderhoogte) hoef je niet te bukken. Maar bedenk wel dat de boom over het gehele deel onder de ring kan uitlopen. Normaal ring je op 50-75 cm hoogte (ruwweg tussen knie en heup). Dat mag iets lager afhankelijk van de hoeveelheid licht voor de boom. Bij meer licht (bv. een pad of de bosrand), da kan je iets lager ringen. Het is uiteraard de bedoeling om met de uitlopers onder de ring de laatste restjes energie uit de wortel te trekken zodat de boom dood gaat. Maar dan wel de uitlopers weer afslaan voordat die een beperkte hoeveelheid energie in de wortel opslaan aan het einde van het seizoen. Blad en uitlopers boven de ring spelen geen rol meer in het energie verhaal, afgezien van het verbruik.

Maar ga je ringen op een driekwart tot een hele meter hoger dan neem je ook voor lief dat je over de grotere hoogte uitlopers moet afslaan. "Ach, geen probleem... toch?". Bedenk dan even dat als je (met een groep) in een perceel per jaar 1.000 bomen ringt, je ook een slordige 750-1.000 meter extra (!) stam van uitlopers moet ontdoen. Maak het jezelf niet moeilijker dan het hoeft te zijn.

Kortom, 'bezint eer gij begint'. Elke actie heeft zijn consequenties of zoals ons aller Johan placht te zeggen 'elk voordeel heb se nadeel'. Bij te hoog ringen is dat extra werk bij het (herhaald) afslaan.


Voorbeelden

De enthousiaste hulpkracht lijkt zelf wat uit te proberen. Op zich een mooi initiatief. Maar bedenk even dat er aangrenzend zo'n 4.000 geringde bomen staan als voorbeeld. En goed voorbeeld doet goed volgen. Of is het wiel uitvinden toch leuker?

De beste aanpak lijkt toch om informatie in te winnen en je te melden bij de boswachter dat je beschikbaar bent voor werkzaamheden.


Am. Eik: 1 uitloper geringd... proefje!?


Geen opmerkingen:

Een reactie posten