Bosbrand!

Een aantal jaren geleden was ik op een ochtend op de heide bezig om berken te ruimen. Het was nog redelijk koel en wat nevelig in de verte. Het was een droge periode in de zomer en er werd regelmatig met lichte vliegtuigen op branden gecontroleerd, maar door de nevel was er nog geen waarnemer in de lucht.

Na een paar uur werk liep ik naar het ven om een zak vuil op te halen en keek toevallig naar het noorden... waar ik een rookkolom zag. Toen ik op een heuvel klom, zag ik de rook boven de bomen uitkomen, maar ik had geen idee op welke afstand en met welke omvang. Het leek geen grote brand en ik stond op de heuvel nog niet boven de boomkruinen.

Direct belde ik 112 om het door te geven. Het koste even tijd voor ze door hadden waar ik stond (geen postcode!) en in welke richting ik keek. Daarna ook de boswachter gebeld en vervolgens rende ik in de richting van de rookkolom.

Al na ruim een halve kilometer – veel dichterbij dan ik gedacht had – zag ik de eerste rook onder de bomen. En vrijwel op hetzelfde moment hing er een helikopter van de luchtmacht boven de vuurhaard. Kennelijk hadden die op weg naar een andere bestemming de brand ook opgemerkt.

De vuurhaard bleek een lage smeulbrand te zijn met vlammetjes van 10-20 cm hoog. Door de wisselende onderbegroeiing van struiken onder de grove dennen en wat gras daartussen bleef de schade toch beperkt. Een gebied van een paar hectare stond aan de rand in brand. Door een relatief dunne humuslaag op zand bleef de brand gelukkig oppervlakkig (in oude bossen in bv. Duitsland kunnen zulke branden ondergronds gaan en weken bluswerk vergen).

Ik had toevallig een schep bij me en een paar meter voor de brand groef ik snel een gat en gooide met een zwaai zand over de vlammen. Dat bleek redelijk goed te werken, maar de warmte van de brand was toch aanzienlijk. Maar in je uppie krijg je zo'n brand er niet onder.

Gelukkig bleken een aantal mensen die op een steenworp afstand woonden, de brand inmiddels ook opgemerkt te hebben en kwamen na 10 minuten solo-blussen door met scheppen en spaden te helpen.

Na een klein half uur was ook de brandweer ter plaatse, maar die was in eerste instantie bezig om meerdere toegangswegen naar de brand vrij te maken, want ze waren als de dood om door het vuur ingesloten te worden.

Omdat het een natuurgebied betrof op enige afstand van onverharde autopaden, werd besloten om de hulp van het leger met een Chinook helikopter in te roepen, zo eentje met een dubbele rotor die met whoop-whoop-whoop geluiden aan kwam vliegen. Daarvoor moesten wel de blussers het bos uit, want de inhoud van zo'n oranje waterzak wil je niet op je kop krijgen. Ik was zelf bijna het haasje, want ik zag op een gegeven moment de heli met zo'n zak eronder recht op me af komen. Ik vluchtte door de bomen maar de piloot leek me te achtervolgen. Dus keek ik waar ik zat t.o.v. de brand en rende de andere kant op. Pfff... veilig! Even daarop werden we het bos uit gestuurd vanwege het gevaar.

Ik vond het tegen die tijd, na ruim een uur blussen en de brand redelijk onder controle, wel mooi geweest en ging oververhit naar huis.

Later hoorde ik dat de brandweer na een paar uur het leger verzocht had om te stoppen met de heli, want tussen de waterzakken laaide de brand weer op en was sneller en gerichter te blussen met kleinere bluswagens.

Ook werd duidelijk dat de brand waarschijnlijk de avond ervoor al begonnen was. Uit omliggende dorpen waren diverse meldingen van brandlucht geweest en de boswachter had 's ochtends vroeg nog aan één kant van het gebied gecontroleerd. Als hij aan de andere kant gereden had (waar de meldingen vandaar kwamen) dan had de bestrijding veel eerder kunnen beginnen. Maar ja, achteraf lijkt het allemaal makkelijker.

Uiteindelijk is een hectare of 4 verbrand, maar na een aantal jaren is er alweer een dichte begroeiing met voornamelijk berken te zien. De meeste grove dennen in het afgebrande gebied hebben het overleefd en er zijn meer bomen gesneuveld door de brandweer die dichtgegroeide paden met de motorzaag opengemaakt heeft, dan dat er door de brand omgekomen zijn.

Er zijn nadien nog een aantal branden van vergelijkbare omvang in het gebied geweest met sterke indicaties dat er een pyromaan actief was. Uiteindelijk is de rust weergekeerd, zonder dat er een dader gepakt is. De natuur herstelt zich wel, maar je moet er niet aan denken dat de brand door wind aangewakkerd was en een groter gebied had kunnen treffen.

Het komt voor dat mensen ook bij droogte rustig de barbecue aansteken in een natuurgebied, maar meestal gaat dat (toevallig) goed, zolang ze de barbecue niet in droog gras leeg gooien. Maar als er een pyromaan actief is die op het verkeerde moment toeslaat, dan kan het dramatische gevolgen hebben. Wandelaars met mobieltjes zorgen doorgaans voor snelle melding, maar als het 's avonds aangestoken wordt, dan kan de melding een tijd uitblijven.

Kinderen die een vuurtje stoken kunnen ook een acuut gevaar zijn. Een paar jaar voor de brand rook ik bij werkzaamheden op de hei rook, maar er was niets te zien. Even later rook ik het weer. Ik liep naar een heuvel bij het ven en zag tot mijn verbazing een blond jongetje van een jaar of 10 met een mooi rood jasje een fikkie stoken in een gat in het zand naast het ven. Twee vriendjes liepen in de omgeving rond. Ik doofde direct het vuur en gaf de jeugdige pyromaan een uitbrander, waarbij ik hem vroeg of hij ook kwam spelen als alles zwartgeblakerd was. Ook gaf ik hem het vooruitzicht dat zijn ouders hem van het politieburo konden afhalen bij een volgende overtreding. “Ja meneer”, stamelde het jong.

Ik ging weer door met mijn werk 100 meter verder, maar een paar minuten later... zag ik het joch met een brandende fakkel gras over de heuvel rennen. Direct gaf ik een harde brul en schreeuwde een aantal verwensingen, maar tegen de tijd dat ik bij de heuvel was, bleek het groepje al halverwege de hei op de vlucht. Nooit meer gezien... gelukkig.

Wees voorzichtig met vuur in de natuur... we hebben nog maar zo weinig!